Tại Sao Khi Đun Sôi Nước pH Lại Tăng?

Việc đun sôi nước là thói quen phổ biến trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt trong nấu ăn, pha trà, hoặc lọc nước để uống. Tuy nhiên, ít ai chú ý rằng sau khi đun sôi, giá trị pH của nước thường tăng lên một cách rõ rệt. Điều này có thể ảnh hưởng đến hương vị món ăn, khả năng hòa tan khoáng chất cũng như kết quả đo đạc trong nhiều ứng dụng kỹ thuật. Vậy tại sao khi đun sôi nước pH lại tăng? Hãy cùng MVTEK phân tích sâu góc nhìn khoa học và thực tiễn về hiện tượng thú vị này.

pH là gì Và Vì Sao Cần Quan Tâm Khi Đun Nước?

pH (potential of Hydrogen) là thang đo độ hoạt động của ion hydro (H+) trong một dung dịch. Giá trị pH dao động từ 0 đến 14, trong đó pH = 7 là trung tính; nhỏ hơn 7 là axit và lớn hơn 7 là kiềm. Trong nước sinh hoạt hoặc nước uống, pH lý tưởng nên nằm trong khoảng 6.5 đến 8.5 theo khuyến cáo của WHO và Bộ Y Tế Việt Nam.

Độ pH ảnh hưởng trực tiếp đến vị giác, chất lượng chế biến thực phẩm, độ an toàn cho cơ thể và hiệu quả của các phản ứng hóa học trong môi trường nước. Do đó, bất kỳ sự thay đổi pH nào cũng có thể dẫn đến những tác động không mong muốn, nhất là trong nấu ăn, pha chế, nuôi trồng thủy sản hoặc sử dụng thiết bị y tế.

Độ pH ảnh hưởng trực tiếp đến vị giác, chất lượng chế biến thực phẩm

Vì Sao Nước Sau Khi Đun Sôi Lại Có pH Cao Hơn?

Mất CO2 Là Nguyên Nhân Chính Làm Tăng pH

Nước máy hoặc nước thiên nhiên thường chứa khí carbon dioxide (CO₂) hòa tan. Khí CO₂ khi kết hợp với nước sẽ tạo thành axit carbonic (H₂CO₃), một loại axit yếu làm giảm pH của nước. Tuy nhiên, khi đun sôi, phần lớn CO₂ bay hơi khỏi nước. Khi lượng axit carbonic giảm đi, nước sẽ trở nên ít axit hơn, từ đó pH tăng lên.

Ví dụ, một mẫu nước máy có pH 6.8 sau khi đun có thể tăng lên đến 7.8 hoặc hơn nếu được đun lâu ở nhiệt độ cao.

Sự Cô Đặc Và Mất Cân Bằng Ion

Đun sôi nước cũng khiến một phần thể tích bị bay hơi, làm cho các chất hòa tan trong nước trở nên cô đặc hơn. Trong một số trường hợp, sự thay đổi nồng độ ion hydroxit (OH⁻) có thể vượt trội so với ion hydro (H⁺), khiến nước chuyển sang tính kiềm nhẹ.

Tuy nhiên, đây là hiện tượng phụ và không phổ biến bằng sự thoát khí CO₂.

Đun sôi nước cũng khiến một phần thể tích bị bay hơi, làm cho các chất hòa tan trong nước trở nên cô đặc hơn.

Sự Bù Nhiệt Và Phân Ly Hóa Học

Ở nhiệt độ cao, phản ứng phân ly nước thành ion H⁺ và OH⁻ có thể bị thay đổi do năng lượng nhiệt lớn. Điều này ảnh hưởng đến cân bằng ion và dẫn đến sự biến động nhẹ trong pH đo được.

Ảnh Hưởng Của Việc Tăng pH Khi Đun Nước

Thay Đổi Vị Giác Trong Nấu Ăn

Nước có pH cao hơn sẽ làm biến đổi hương vị thực phẩm, nhất là các món cần độ chua hoặc tính trung tính như canh chua, nước dùng, cà phê, trà xanh… Với trà, pH cao khiến polyphenol kết tủa nhiều hơn, làm nước trà đậm màu, đắng và mất đi vị thanh ban đầu.

Ảnh hưởng đến thiết bị đo chất lượng nước: 

Trong ngành thực phẩm, dược phẩm hay thí nghiệm, nếu sử dụng bút đo pH không hiệu chuẩn lại khi đo mẫu nước đun sôi, kết quả có thể sai lệch. Thiết bị đo pH điện tử sẽ nhạy cảm hơn với thay đổi nhiệt độ và nồng độ ion, do đó người dùng cần chú ý điều kiện đo thực tế.

Ứng Dụng Trong Chế Biến Và Pha Chế

Trong chế biến bia, sữa chua, lên men thực phẩm hoặc pha chế đồ uống lên men như kombucha, kefir… độ pH cần được kiểm soát chặt chẽ. Nếu nước đầu vào có pH tăng sau khi đun, có thể ảnh hưởng đến quá trình lên men, khiến sản phẩm có vị lạ hoặc bị hỏng.

Có Nên Lo Lắng Về Việc Tăng pH Khi Đun Sôi?

Không hẳn. Sự tăng pH khi đun nước chỉ là sự điều chỉnh nhẹ trong tính axit–kiềm tự nhiên, không gây hại nếu nước vẫn nằm trong ngưỡng an toàn (6.5–9.5). Tuy nhiên, bạn cần lưu ý nếu:

Sử dụng nước đun để pha sữa cho trẻ sơ sinh, cần chọn nước có pH ổn định trung tính.

Đang thực hiện các đo đạc kỹ thuật đòi hỏi độ chính xác cao.

Sử dụng nước trong các quy trình sản xuất yêu cầu độ ổn định hóa học.

 Bút đo pH nước Kedida CT-6020

Cách Kiểm Tra Và Kiểm Soát pH Nước Đun Sôi

Để đảm bảo chất lượng nước, bạn nên sử dụng bút đo pH cầm tay hoặc thiết bị đo chuyên dụng như:

Bút đo pH55 Milwaukee : chống nước IP67, hiệu chuẩn tự động 2 điểm.

Máy đo pH Horiba: có khả năng đo lượng nhỏ mẫu nước, thích hợp cho pha chế.

Test kit pH dạng giấy hoặc dung dịch đổi màu: tiện lợi khi kiểm tra nhanh tại nhà.

Nếu pH nước đun sôi vượt ngưỡng 9.5, bạn có thể trộn loãng với nước lọc chưa đun để trung hòa. Tuyệt đối không dùng các chất axit như giấm hoặc chanh để điều chỉnh nếu không có kiến thức chuyên môn.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

Nước đun sôi để nguội pH có trở lại bình thường không?
Có. Sau một thời gian tiếp xúc không khí, nước sẽ hấp thụ CO₂ trở lại và pH giảm dần.

Có nên đo pH nước khi còn nóng không?
Không nên. Hãy đợi nước nguội về khoảng 25–30°C để kết quả đo chính xác nhất.

Dùng nước có pH cao nấu ăn có độc không?
Không độc, nhưng có thể ảnh hưởng đến mùi vị và khả năng phản ứng của nguyên liệu.

Có thiết bị nào đo được pH chính xác sau khi đun?
Các dòng bút đo pH có bù nhiệt tự động (ATC) cho kết quả chính xác hơn như Hanna, Horiba, Milwaukee...

Vì sao nước lọc RO đun sôi có pH thấp, không tăng?
Vì nước RO gần như không chứa CO₂ hòa tan nên không có nhiều thay đổi khi đun sôi.

Địa chỉ mua bút đo pH chuyên dụng:

Hiện tượng tăng pH khi đun nước là hoàn toàn bình thường và có cơ sở khoa học rõ ràng. Tuy không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, nhưng việc kiểm soát và hiểu đúng về pH sẽ giúp bạn tối ưu hơn trong nấu ăn, pha chế, cũng như ứng dụng đo lường chuyên sâu. MVTEK khuyến nghị người dùng nên trang bị bút đo pH chính hãng để kiểm tra chất lượng nước tại nhà một cách nhanh chóng, tiết kiệm và chính xác.

Để chọn được thiết bị phù hợp nhất cho nhu cầu của bạn, hãy tham khảo các sản phẩm uy tín từ các thương hiệu như Milwaukee, Kedida, Hanna... Mua hàng chính hãng và được tư vấn chi tiết tại các đơn vị phân phối uy tín như Mvtek.vn

Bạn cũng có thể ghé thăm website mvtek.vn – thuộc Công ty Cổ phần Công nghệ Mai Vũ, một trong những nhà phân phối uy tín trong lĩnh vực thiết bị kiểm định, đặc biệt là bút đo pH cầm tay, thiết bị đo pH để bàn , điện cực đo pH. Với phương châm: sản phẩm chính hãng đa dạng – giá cả cạnh tranh – ưu đãi liên tục – dịch vụ khách hàng tận tâm và giao hàng miễn phí tại Hà Nội, TP.HCM, MVTEK cam kết mang đến cho khách hàng trải nghiệm mua sắm tuyệt vời và chu đáo.